*Γράφει η Εύη Τσοπανίδου
Η ψυχολογία είναι μια επιστήμη που μελετά την ανθρώπινη σκέψη, τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά, παρέχοντας εργαλεία που μπορούν να ενισχύσουν την αυτογνωσία, τη διαχείριση του άγχους και τη λήψη αποφάσεων.
Εάν εντασσόταν στο σχολικό πρόγραμμα, θα μπορούσε να προσφέρει στους μαθητές ουσιαστικά εφόδια για να βελτιώσουν την απόδοσή τους όχι μόνο στην καθημερινή ζωή αλλά και στα υπόλοιπα σχολικά μαθήματα. Η διδασκαλία της ψυχολογίας θα λειτουργούσε ως μια γέφυρα που συνδέει τη μαθησιακή διαδικασία με την προσωπική ανάπτυξη, δημιουργώντας ένα πιο ολοκληρωμένο και υποστηρικτικό περιβάλλον εκπαίδευσης.
Παρότι θα μπορούσε να έχει καθοριστική σημασία για τη συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη των μαθητών, παραμένει εκτός του σχολικού προγράμματος στην Ελλάδα. Η απουσία αυτή προκαλεί προβληματισμό για τις προτεραιότητες του εκπαιδευτικού συστήματος και τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα αυτής της έλλειψης.
Τα οφέλη από την ένταξη του μαθήματος
Ένας από τους βασικούς τρόπους με τους οποίους η ψυχολογία θα μπορούσε να ενισχύσει την απόδοση των μαθητών είναι μέσω της διαχείρισης του άγχους.
Το σχολικό άγχος είναι μια κοινή εμπειρία για πολλούς μαθητές, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια εξετάσεων ή απαιτητικών περιόδων. Η ψυχολογία μπορεί να τους διδάξει πρακτικές τεχνικές, όπως η αναπνοή, ο οραματισμός και οι μέθοδοι διαχείρισης χρόνου, που θα τους βοηθήσουν να παραμείνουν συγκεντρωμένοι και ψύχραιμοι. Ένας μαθητής που έχει εκπαιδευτεί στη διαχείριση του άγχους είναι πιο πιθανό να αποδώσει καλύτερα, καθώς μειώνεται η νοητική υπερφόρτωση και αυξάνεται η ικανότητα συγκέντρωσης.
Επιπλέον, η ψυχολογία θα μπορούσε να προσφέρει στους μαθητές καλύτερη κατανόηση των προσωπικών τους μαθησιακών στυλ. Δεν μαθαίνουν όλοι οι μαθητές με τον ίδιο τρόπο· κάποιοι είναι οπτικοί, άλλοι ακουστικοί και άλλοι χρειάζονται πρακτική εφαρμογή για να κατανοήσουν νέες έννοιες. Μέσα από τη μελέτη της ψυχολογίας, οι μαθητές θα μπορούσαν να ανακαλύψουν ποιος τρόπος μάθησης τους ταιριάζει περισσότερο και να προσαρμόσουν ανάλογα τις στρατηγικές τους. Αυτό θα ενίσχυε την αυτοπεποίθησή τους και θα τους επέτρεπε να προσεγγίσουν τα μαθήματα με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα.
Η αυτογνωσία που προσφέρει η ψυχολογία μπορεί επίσης να βοηθήσει τους μαθητές να κατανοήσουν τα δυνατά και αδύναμα σημεία τους. Έχοντας μια σαφή εικόνα του εαυτού τους, μπορούν να θέσουν ρεαλιστικούς στόχους και να εργαστούν πιο συνειδητά για να τους επιτύχουν. Για παράδειγμα, ένας μαθητής που γνωρίζει ότι έχει δυσκολίες στη διαχείριση του χρόνου μπορεί να μάθει να οργανώνει καλύτερα το διάβασμά του, εξισορροπώντας τις απαιτήσεις των μαθημάτων με άλλες δραστηριότητες. Αυτή η δεξιότητα, εκτός από το ότι θα βελτίωνε την απόδοσή του, θα είχε θετικό αντίκτυπο και στην ευρύτερη ζωή του.
Η ψυχολογία, επιπλέον, καλλιεργεί την ενσυναίσθηση και τις κοινωνικές δεξιότητες, που είναι ζωτικής σημασίας για την αλληλεπίδραση με συμμαθητές και δασκάλους. Οι μαθητές που μπορούν να κατανοούν και να επικοινωνούν καλύτερα με τους άλλους δημιουργούν πιο υγιείς σχέσεις, κάτι που συμβάλλει σε ένα θετικότερο σχολικό περιβάλλον. Ένα αρμονικό περιβάλλον όχι μόνο μειώνει τις εντάσεις αλλά ενισχύει και την ομαδική εργασία, η οποία είναι απαραίτητη για την επιτυχία σε ομαδικά έργα και δραστηριότητες.
Επιπρόσθετα, η ψυχολογία βοηθά τους μαθητές να αναπτύξουν δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων. Η ικανότητα ανάλυσης καταστάσεων και εύρεσης λύσεων είναι μια δεξιότητα που μπορεί να εφαρμοστεί σε όλα τα μαθήματα, από τα μαθηματικά έως τη λογοτεχνία. Με τη βοήθεια της ψυχολογίας, οι μαθητές μπορούν να μάθουν να προσεγγίζουν τις προκλήσεις με μεγαλύτερη λογική και δημιουργικότητα, αποφεύγοντας την παγίδα της απογοήτευσης ή της παραίτησης.
Τέλος, η ψυχολογία θα μπορούσε να προσφέρει μια ισχυρή βάση για την καλλιέργεια της ανθεκτικότητας. Η σχολική ζωή είναι γεμάτη προκλήσεις, αποτυχίες και απογοητεύσεις, αλλά η ψυχολογία διδάσκει στους μαθητές πώς να αντιμετωπίζουν αυτές τις δυσκολίες και να μαθαίνουν από αυτές. Ένας μαθητής που έχει ενισχύσει την ανθεκτικότητά του είναι πιο πιθανό να επιμείνει, να προσπαθήσει ξανά και να πετύχει, όχι μόνο στο σχολείο αλλά και στη ζωή γενικότερα.
Οι αιτίες της απουσίας
Μία από τις κύριες αιτίες που η ψυχολογία δεν διδάσκεται συστηματικά είναι η τάση του εκπαιδευτικού συστήματος να δίνει έμφαση σε «παραδοσιακά» μαθήματα, όπως τα μαθηματικά, η γλώσσα και οι φυσικές επιστήμες. Αυτά θεωρούνται πιο απαραίτητα για την επιτυχία στις εξετάσεις και για την επαγγελματική αποκατάσταση, αφήνοντας περιορισμένο χώρο για κλάδους που δεν συμβάλλουν άμεσα στις εξεταστικές απαιτήσεις.
Παράλληλα, υπάρχει η εσφαλμένη αντίληψη ότι η ψυχολογία είναι αφηρημένη και θεωρητική, χωρίς άμεσες εφαρμογές στην καθημερινή ζωή. Αυτή η στερεοτυπική αντίληψη αποτρέπει την αναγνώριση της σημασίας της ψυχολογίας ως εργαλείου που μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές να κατανοήσουν καλύτερα τον εαυτό τους και τους άλλους.
Ένας άλλος παράγοντας είναι η έλλειψη εκπαιδευτικής υποδομής. Δεν υπάρχουν αρκετοί εξειδικευμένοι εκπαιδευτικοί ψυχολογίας, ούτε έχουν σχεδιαστεί κατάλληλα σχολικά εγχειρίδια για την υποστήριξη της διδασκαλίας της. Το κενό αυτό δυσχεραίνει την ενσωμάτωσή της στο σχολικό πρόγραμμα.
Επιπλέον, η ψυχολογία συχνά αντιμετωπίζεται ως επιστήμη που αφορά αποκλειστικά επαγγελματίες θεραπευτές ή περιπτώσεις ψυχικών διαταραχών, γεγονός που περιορίζει την κατανόηση της σημασίας της για όλους τους μαθητές.
Οι συνέπειες της απουσίας
Η έλλειψη διδασκαλίας ψυχολογίας στο σχολείο έχει σημαντικές συνέπειες.
Οι μαθητές δεν αποκτούν βασικές δεξιότητες αναγνώρισης και διαχείρισης συναισθημάτων, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο άγχος, συγκρούσεις και μειωμένη αυτογνωσία. Επίσης, δεν έχουν την ευκαιρία να ενημερωθούν για θέματα ψυχικής υγείας, όπως η κατάθλιψη και το άγχος, κάτι που συμβάλλει στη διατήρηση του στίγματος γύρω από τις ψυχικές διαταραχές. Επιπλέον, η έλλειψη αυτής της γνώσης περιορίζει την ικανότητά τους να κατανοούν κοινωνικές δυναμικές και να διαχειρίζονται διαπροσωπικές σχέσεις.
Η εισαγωγή της ψυχολογίας στο σχολικό πρόγραμμα θα αποτελούσε μια σημαντική επένδυση στην ανάπτυξη των μαθητών. Η δυνατότητα να κατανοούν καλύτερα τον εαυτό τους, να διαχειρίζονται το άγχος και να αναπτύσσουν δεξιότητες που επηρεάζουν κάθε πτυχή της ζωής τους, θα τους παρείχε ένα ισχυρό θεμέλιο για την ακαδημαϊκή τους επιτυχία και την προσωπική τους ευημερία.
Σε έναν κόσμο γεμάτο προκλήσεις, η ψυχολογία θα μπορούσε να είναι το εργαλείο που χρειάζονται για να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητές τους.
