Ο αυτοπροσδιορισμός, ως έννοια, αποτελεί μια από τις θεμελιώδεις αρχές της σύγχρονης κουλτούρας.
Η ιδέα ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να ορίζει ποιος είναι, ανεξάρτητα από τα εξωτερικά δεδομένα, έχει τις ρίζες της σε κοινωνικούς αγώνες για ισότητα και αποδοχή. Όμως, όπως συμβαίνει συχνά, η υπερβολή και ο παραλογισμός μπορούν να διαστρεβλώσουν ακόμη και τις πιο ευγενείς ιδέες.
Σε αυτό το πλαίσιο, το ερώτημα «Αν αυτοπροσδιοριστώ αόρατος, σημαίνει ότι είμαι αόρατος;» γίνεται ένας φακός που αποκαλύπτει τις ακρότητες της woke κουλτούρας.
Ο αυτοπροσδιορισμός: Από την ταυτότητα στην υπερβολή
Η έννοια του αυτοπροσδιορισμού στηρίζεται σε ένα πολύ σημαντικό κεκτημένο: ο καθένας έχει το δικαίωμα να ζει σύμφωνα με τη δική του ταυτότητα, χωρίς να υφίσταται διακρίσεις ή καταπίεση. Ωστόσο, όταν αυτή η έννοια φτάνει σε σημείο να παραβλέπει την πραγματικότητα ή τα όρια της κοινής λογικής, αρχίζει να γεννά ερωτήματα.
Μπορεί, για παράδειγμα, κάποιος να αυτοπροσδιοριστεί ως αόρατος; Αν το κάνει, θα πρέπει η κοινωνία να τον αναγνωρίσει ως τέτοιο; Και αν κάποιος ισχυριστεί ότι είναι μια γάτα, ένα βουνό ή ένα αστέρι, θα πρέπει όλοι οι άλλοι να προσαρμόσουν την πραγματικότητα για να ανταποκριθούν σε αυτόν τον ισχυρισμό;
Η σύγκρουση ανάμεσα στον σεβασμό και στην πραγματικότητα
Η woke κουλτούρα συχνά αντιμετωπίζει την πραγματικότητα ως κάτι ευέλικτο, ένα πεδίο που μπορεί να προσαρμοστεί ώστε να εξυπηρετεί την ατομική αντίληψη του καθενός. Όμως, η πραγματικότητα έχει τα όριά της. Αν κάποιος δηλώσει ότι είναι αόρατος, η φυσική του παρουσία και το γεγονός ότι όλοι μπορούν να τον δουν καθιστούν αυτόν τον ισχυρισμό αντιφατικό.
Το πρόβλημα εδώ δεν είναι η πρόθεση – η οποία συχνά είναι η προώθηση της αποδοχής και της κατανόησης – αλλά το ότι τέτοιες ακρότητες υπονομεύουν τη σοβαρότητα των πραγματικών κοινωνικών αιτημάτων. Όταν όλα γίνονται δεκτά χωρίς όρια, καταλήγουμε σε μια κοινωνία που μοιάζει περισσότερο με παρωδία παρά με χώρο δικαιοσύνης και ισότητας.
Οι κίνδυνοι του απόλυτου υποκειμενισμού
Ο απόλυτος υποκειμενισμός που χαρακτηρίζει τη woke κουλτούρα δημιουργεί ένα σύνολο προβλημάτων. Αν κάθε τι που ισχυρίζεται ένας άνθρωπος πρέπει να γίνεται άμεσα αποδεκτό, τότε η κοινωνία καταλήγει σε χάος. Ποια είναι η θέση της επιστήμης, της λογικής ή ακόμη και της κοινής εμπειρίας όταν όλα θεωρούνται «υποκειμενικές αλήθειες»;
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι περιπτώσεις όπου οι λέξεις χάνουν την αντικειμενικότητά τους. Αν το να δηλώσει κάποιος ότι είναι αόρατος υποχρεώνει τους άλλους να τον αντιμετωπίζουν ως τέτοιο, τότε οι έννοιες παύουν να έχουν νόημα. Η γλώσσα και η πραγματικότητα κατακερματίζονται, με αποτέλεσμα μια κοινωνία που δεν μπορεί να επικοινωνήσει αποτελεσματικά.
Η ειρωνεία της απόλυτης αποδοχής
Η απόλυτη αποδοχή, που υποτίθεται ότι είναι ο στόχος της woke κουλτούρας, καταλήγει συχνά στο αντίθετο. Όταν όλα θεωρούνται ισότιμα, τίποτα δεν έχει αξία. Ο αγώνας για ίσα δικαιώματα και σεβασμό γίνεται καρικατούρα, καθώς αποσπάται από τη λογική βάση που τον έκανε σημαντικό. Οι πραγματικές ανάγκες και τα αιτήματα για ισότητα χάνουν τη βαρύτητά τους όταν το σύστημα προσπαθεί να εξυπηρετήσει κάθε υπερβολικό ισχυρισμό.
Πού βρίσκονται τα όρια;
Το ερώτημα δεν είναι αν πρέπει να σεβόμαστε τον αυτοπροσδιορισμό – αυτό είναι αυτονόητο. Το ζήτημα είναι να βρούμε τα όρια ανάμεσα στον σεβασμό και στη λογική. Αν αποδεχόμαστε κάθε ισχυρισμό, ανεξαρτήτως της σύνδεσής του με την πραγματικότητα, τότε υπονομεύουμε την ίδια τη βάση της κοινωνικής συνοχής.
Το να πούμε «όχι» σε παραλογισμούς δεν είναι έλλειψη σεβασμού, είναι προστασία της λογικής, της επιστήμης και της επικοινωνίας.
Η ανάγκη για διάλογο
Η woke κουλτούρα, όσο αμφιλεγόμενη κι αν είναι, έχει προσφέρει σημαντικές συνεισφορές στη συζήτηση για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Όμως, αν θέλει να διατηρήσει τη σημασία της, πρέπει να αντιμετωπίσει την τάση της προς τον παραλογισμό.
Το ερώτημα «Αν αυτοπροσδιοριστώ αόρατος, σημαίνει ότι είμαι αόρατος;» μπορεί να μοιάζει αστείο, αλλά στην ουσία του, μας καλεί να αναλογιστούμε τις προτεραιότητες και τα όρια της κοινωνίας μας.
Σε έναν κόσμο που προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στον σεβασμό και τη λογική, είναι σημαντικό να βρούμε κοινό έδαφος, πριν η ίδια η πραγματικότητα γίνει αόρατη…
